Hướng dẫn cách thay đất cho cây trong chậu nhanh chóng

Thay đất cho cây trong chậu giúp tái tạo dinh dưỡng đầy đủ cho cây trồng để ra hoa và đơm trái. Cùng Smart Garden tìm hiểu ngay các cách thay đất cho cây trong chậu đơn giản nhanh chóng sau.

Thay đất cho cây trong chậu hay thay chậu cho cây?

Thay đất cho cây trong chậu không phải là việc dễ dàng mà nó đòi hỏi người làm phải khá tỉ mỉ, khó khăn hơn rất nhiều với việc thay chậu cho cây. Thay đất cho cây trong chậu là cách duy nhất đảm bảo rằng cây trong chậu vẫn sẽ cho hoa và quả tốt sau một thời gian dinh dưỡng trong đất đã dùng hết. Nếu bạn lựa chọn thay chậu cho cây thì nó chỉ giúp cây có không gian sinh trưởng tốt hơn chứ không đảm bảo được chất lượng của hoa hoặc quả. Ngoài ra bạn cũng không thể đổi chậu to hơn mãi được, một là đánh đất ra trồng ngoài vườn, hai là giữ nguyên kích thước chậu và ưu tiên thay đất cho cây.

Thay chậu to hơn chỉ cần lấy chậu cũ làm khuôn cho cây và vẫn giữ nguyên đất cũ

Những cây bonsai thường sẽ mãi trong một chiếc chậu và chỉ có thay đất mới tăng tuổi thọ của chúng 

Nên thay đất cho cây trồng trong chậu khi nào?

Thay đất cho cây trồng trong chậu nên vào cuối mùa đông. Tuy nhiên những người am hiểu cho rằng không nhất thiết phải là mùa này mùa nọ mà phụ thuộc vào chu kì ra hoa đơm quả của cây. Theo cách hiểu logic thì thay đất cho cây trồng trong chậu nên tránh làm vào khoảng thời gian cây cần sử dụng nhiều năng lượng cho việc sinh sản. Thường vào mùa đông cây tiêu tốn ít năng lượng nhất, và ta bắt đầu thay đất để tái tạo dinh dưỡng, phục vụ quá trình trao đổi chất tăng lên vào mùa xuân hè. Ngoài ra ta cũng không nên thay đất khi cây bị bệnh. Không giống như thay chậu với mục đích để cây có không gian sinh trưởng, lý do thay đất của đại đa số những người trồng cây là do đất bạc mầu và thời gian dài sử dụng phân bón hóa học khiến đất tích tụ muối độc hại.

Ngoài ra bạn cũng nên nhớ rằng không phải cây nào cũng cần thay đất hoàn toàn mà chỉ cần tái tạo lớp mùn dinh dưỡng bề mặt. Xới nhẹ lớp đất phía trên cùng với độ dày từ 3 – 5 cm, cẩn thận để tránh làm tổn thưỡng bộ rễ, rồi thay thế bằng lớp đất mùn hữu cơ đã chuẩn bị sẵn. Những loại cây điển hình có thể áp dụng cách này là thực vật mọng nước như nha đam, xương rồng, phỉ thúy. Một số cây bắt buộc phải thay đất, đó là các cây ra hoa bản to như hồng và lily, hay cây cảnh đơm quả như quất. Ngay cả những cây bonsai cũng cần thay đất vì cây cả đời luôn ở trong chậu cảnh.

Các bước thay đất cho cây trồng trong chậu

Bước 1 - Chuẩn bị

Tìm một địa điểm thích hợp để thay đất cho cây trong chậu vì công việc này sẽ khá là bừa bộn. Bạn nên chọn khu vực rộng rãi như ngoài sân, ngoài vườn và chọn ngày đẹp trời để tiến hành. Nếu bắt buộc phải làm trong nhà, hãy lót bàn hay sàn nhà bằng giấy báo để có thể dọn dẹp dễ dàng ngay sau đó.

Đừng quên chuẩn bị nguyên liệu đất trồng mới, chậu cây mới, kéo cắt tỉa cành và các loại phụ kiện tưới cây trong chậu.

Bước 2 – Tách cây ra khỏi giá thể cũ

Giá thể cũ hay đất trồng cũ đã bạc mầu hay nhiễm độc dư lượng muối, đã đến lúc cần tách cây ra khỏi lớp đất cũ. Tuy nhiên trước hết hãy tách cây ra khỏi chậu trước. Đôi lúc bạn sẽ gắp phải vấn đề với việc rễ của cây đã chiếm hết chỗ trống trong chậu tạo nên những vùng tương tự như chân không tại thành chậu, khiến việc lấy cây ra khỏi chậu rất vất vả. Điều này hay xảy ra với chậu làm bằng nhựa tổng hợp.

Một số trường hợp rễ cây bị kẹt lại, hãy cẩn thận nếu mạnh tay có thể làm hỏng bộ rễ bên trong. Với chậu nhựa thì hãy dùng tay nắn thành chậu để các vựa đất tách khỏi thành chậu. Chú ý không được dùng dao hay vật nhọn thọc vào thành chậu để tách đất vì có thể làm thủng chậu và đứt rễ. Nếu rễ kẹt tại lỗ thoát thì nên loại bỏ hẳn đoạn rễ đó.

Bước 3 – Làm sạch bộ rễ

Những tảng đất dày sẽ là trở ngại lớn nhất trong bước này. Có 2 việc bạn cần làm trước đó là tách lớp đất cũ ra khỏi bộ rễ và kiểm tra để loại bỏ những đoạn rễ đen, mục.

Nhiều người áp dụng phương pháp xối nước để tách đất bám trên rễ. Cách này sẽ nhanh và an toàn hơn. Không làm tổn thương nhiều tới bộ rễ nhưng sẽ tốn nhiều nước và sẽ không hợp lý khi bạn phải thay đất cho nhiều chậu cây.

Bạn có thể tách đất được như này?

Cách nhiều người hay áp dụng nhất là dùng búa gõ nhẹ vào lớp đất ngoài để tạo vết nứt rồi bóc tách dần các mảng đất bám trên rễ cây. Đôi lúc những chùm rễ non sẽ bị đứt, đó là điều không thể tránh khỏi. Bạn bắt buộc phải có những điều chỉnh như cắt tỉa cành lá để giảm tải cho bộ rễ tổn thương.

Không nên cắt những bộ rễ còn nguyên vẹn, cây sẽ tốn thêm năng lượng để tái tạo bộ rễ. Chỉ nên cắt những đoạn rễ hỏng, màu xám đen hoặc mục rữa.

Một số búi rễ mọc thành tảng dầy quá lâu trong chậu cũ, mà nếu để nguyên mà chuyển sang chậu mới thì khả năng chỗ rễ đó vẫn luẩn quẩn trong không gian chật chội. Hãy nhẹ nhàng kéo và bóc tách những đoạn rễ đó như kéo sợi len ra khỏi búi len dày mà không làm đứt dây.

Trong trường hợp bộ rễ quá dầy (như trong hình trên), thì bắt buộc phải loại bỏ bộ rễ. Hãy ước lượng để cắt giảm 1/3 độ bao phủ của rễ trong chậu cũ và đồng thời cắt giảm luôn 1/3 độ bao phủ của cành và lá cây.

Bước 4 – Cố định cây trong chậu mới

Bộ rễ có thể coi như một dạng xúc tu của cây. Khi chuyển đổi đất trồng, bộ rễ vốn phát triển thuận theo điều kiện đất của chậu cũ sẽ cảm thấy bỡ ngỡ trong điều kiện đất trồng mới. Có 3 vấn đề bạn cần phải lưu ý khi bắt đầu “chuyển nhà” cho cây.

Thứ 1: Mật độ đất trồng không cần phải quá đặc, thậm chí càng tơi càng tốt để khi tưới cây sau này chỉ đủ để làm ẩm đất và không tạo thành các điểm úng ngập cục bộ gây thối rễ bên trong. Nhiều người muốn đất ôm lấy bộ rễ nên cố gắng lấp đầy khoảng trống bằng cách nén đất càng chặt càng tốt và đó là một sai lầm lớn. Khi lấp đất vào trong chậu, bạn xúc đất đến đâu thì cứ đổ đến đó và không cần phải lấp kín hay nén xuống.

Thứ 2: Mật độ đất trồng giảm đi thì khả năng chịu gió bão sẽ giảm đi, cây dễ bị bật gốc và đứt rễ nếu để ngoài ban công gió to. Hãy che chắn cẩn thận.

Thứ 3: Giảm lượng nước tưới 1 lần nhưng tưới nhiều lần hơn khi bạn thay đất cho cây. Giảm lượng để tránh nước rửa trôi dinh dưỡng do khả năng thoát nước tăng lên, tưới nhiều lần hơn vì đất sẽ khô nhanh. Hãy điều chỉnh việc tưới nước hợp lý sau khi thay đất cho cây sau khoảng 2 – 3 tháng.

Nên nhớ giữ lại chậu cây cũ, rửa sạch bằng xà phòng nếu bạn vẫn giữ được chậu nguyên ven trong quá trình thay đất. Bạn có thể tái sử dụng chậu cho lần thay đất sau nếu chắc chắn không có vi khuẩn, nấm mốc hay mầm cây dại bên trong.

Để khả năng sống của cây cao nhất và tăng sức chịu đựng, hãy cắt tỉa bớt cành lá đi, quan trọng là áng chừng mức độ tổn hại của bộ rễ để có thể điều chỉnh số lượng lá và cành hợp lý. 

Sau 2 - 3 tuần, đất trong chậu sẽ tự động co lại và đặc hơn do trọng lực và rễ hút nước. Lúc này hãy bổ xung thêm đất thịt mới vào chậu mà không sợ hiện tượng nước úng cục bộ.

THAM KHẢO THÊM: [Bỏ túi] Các cách trồng rau trong thùng xốp đơn giản tại nhà