Tưới nhỏ giọt cho nấm hay là tưới phun sương?

Tưới nhỏ giọt cho nấm hay là tưới phun sương?

Tưới nhỏ giọt ra đời tại Israel hơn 50 năm trước đã giúp nền nông nghiệp tại vùng đất này phát triển một cách thần kỳ bất chấp sự khắc nghiệt của khí hậu và thiếu hụt nguồn nước. Ra đời sớm hơn rất nhiều, hình thức tưới phun sương đã được mặc định là không thể thiếu trong các dự án canh tác nông nghiệp như trồng nấm. Tuy nhiên, trong các nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng nếu thay thế cách tưới phun sương bằng phương pháp tưới nhỏ giọt cho nấm thì năng suất sẽ tăng lên rõ rệt qua các đợt thu hoạch.

Các vấn đề với tưới phun sương trong quy trình trồng nấm hiện nay

1. Mũ nấm hút nước

Đây là vấn đề làm đau đầu những người nông dân canh tác nấm nhất. Cơ chế sinh học của nấm sẽ xòe mũ nấm khi tiếp xúc với các hạt nước trong không khí, làm tăng kích thước mũ nấm. Nấm xòe mũ để hút nước hay còn gọi là trạng thái bung dù sẽ không đạt độ dai ngon. Thu hoạch nấm trong trạng thái bung dù sẽ không cho lợi nhuận cao cũng như làm tăng chi phí đóng gói, bảo quản và vận chuyển. Hệ thống phun sương thường làm nám bung dù nên đòi hỏi quy trình tưới phải tính toán rất kỹ lưỡng.

Thông thường tần xuất tưới sẽ giảm dần cho đến kỳ thu hoạch để tránh mũ nấm xòe. Tần xuất giảm đồng nghĩa với việc những cụm nấm sinh trưởng chậm hơn sẽ bị ảnh hưởng. Và kết quả là các đợt thu hoạch lần 2, lần 3 trong 1 vụ trồng, chất lượng nấm sẽ giảm đi rõ rệt.

2. Khó kiểm soát độ ẩm

Độ ẩm sẽ rất khó kiểm soát với hệ thống tưới phun sương. Trong quy trình canh tác nấm hiện đại, độ ẩm trong đất hoặc nguyên liệu trồng sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới quá trình sinh trưởng. Kiểm soát độ ẩm tốt trong moi thời kì sinh trưởng sẽ tránh được các phản ứng sinh học tiêu cực của cây nấm.

Khi đô ẩm trong nguyên liệu trồng vượt ngưỡng, cây nấm có thể gặp những trạng thái bất lợi như:

Nấm khóc - giọt nước thoát ra từ rìa mũ nấm dễ gây bệnh thối mũ.

Thâm nâu thân cuống nấm do bị úng

Nấm xác ướp khô - tế bào nấm dừng trao đổi chất do bị yếm khí trong đất trồng.

Tưới phun sương hoạt động liên tục sẽ bão hòa độ ẩm của cả đất và không khí, gia tăng khả năng hình thành các điểm úng ngập trong đất. Vì thế, hệ thống tưới phun sương sẽ tính toán đi cùng với hệ thống sấy nhằm kiểm soát độ ẩm, hiển nhiên làm gia tăng chi phí nói chung.

3. Sói mòn dinh dưỡng bề mặt đất

Với hệ thống tưới phun sương, thế năng của hạt nước đủ nhẹ để không làm hại mô nấm nhưng vẫn có thể rửa trôi lớp dinh dưỡng bề mặt trên cùng của lớp đất trồng hoặc nguyên liệu. Thành phần urê rất quan trọng trong sản xuất nấm và cũng rất dễ rửa trôi do nước. Do đó, chất dinh dưỡng nói chung và ure nói riêng sẽ bị lắng xuống lớp cuối cùng khiến nấm khó lấy dinh dưỡng hơn, sinh trưởng cũng sẽ chậm hơn.

Nghiên cứu bộ phương pháp tưới phun sương và tưới nhỏ giọt cho nấm

Để so sánh hiệu quả của hai phương pháp tưới, các nhà khoa học Israel đã tiến hành thực nghiệm trong nông trại nấm rộng 385 m2 (tổng diện tích của các khay trồng trên các giá thể). Điều kiện thực nghiệm mô tả dưới bảng sau:

Ngoài ra, lượng nước tưới đề xuất cho cả 2 phương pháp tưới dao động từ 30 – 50 lít trên 1m2. Trong khoảng thời gian cận thu hoạch, tần xuất tưới phun mưa giảm dần và tần xuất tưới nhỏ giọt cho nấm vẫn giữ nguyên.

Mẫu nấm để so sánh và đánh giá kết quả sẽ theo tiêu chí sau:

Mẫu nấm thu thập để so sánh sẽ là mẫu giãn nở cứng. Cân nặng và kích thước mũ của nấm trong trạng thái này tốt nhất để thu hoạch, đảm bảo hương vị, độ dai ngon của nấm.

Theo nghiên cứu và thông tin thu thập trước đó nấm trong trạng thái giãn nở cứng sẽ có trọng lượng dao động từ 11gr đến 67.5gr với đường kính mũ nấm từ 35mm đến 60mm. Mẫu nấm có thông số nằm ngoài ngưỡng này đều loại sang trạng thái nấm non và giãn nở mềm.

Kết quả nghiên cứu

Các mẫu đạt trạng thái giãn nở cứng có trọng lượng và đường kính trong khoảng định trước được tổng hợp lại qua ba đợt thu hoạch như sau:

Trong đợt thu hoach thứ nhất, sự khác biệt giữa hai phương pháp tưới không rõ ràng. Chênh lệch trọng lượng giữa các mẫu nấm có đường kính 35mm với 50mm xấp xỉ 22gr ở cả hai phương pháp. Những mẫu nấm thu hoạch có đường kính 55mm có trọng lượng trung bình 55gr.

Trong đợt thu hoạch thứ hai đã có sự thay đổi rõ ràng hơn. Tưới nhỏ giọt cho nấm hầu như vẫn giữ nguyên chênh lệch trọng lượng giữa mẫu 35mm & 50mm là 21gr, trong khi các mẫu nấm được phun sương chỉ là 17 gr. Chỉ riêng tưới nhỏ giọt cho nấm, trọng lượng của mẫu có đường kính 55mm là 50gr ngoài ra không có mẫu nào của tưới phun sương đạt tới đường kính như vậy.

Đợt thu hoạch thứ ba và cũng là đợt cuối, chênh lệch trọng lượng giữa mẫu 35mm và 45mm ở cả hai phương pháp đều là 40 gr. Tuy nhiên số lượng mẫu nấm có đường kính lớn hơn 50mm và trọng lượng xấp xỉ 55gr thì chỉ có ở tưới nhỏ giọt.

Năng lượng và lượng nước tiêu hao trong mua hè được hệ thống Dalsem ghi lại như sau:

Chi phí năng lượng cho việc sấy và làm mát để kiểm soát độ ẩm trong mọi thời kì sinh trưởng của nấm đã được thể hiện rõ. Điện năng làm mát trong mùa hè sẽ cắt giảm gần một nửa nếu áp dụng tưới nhỏ giọt cho nấm. Việc sấy khô sau mỗi lần tưới phun sương sẽ loại bỏ hoàn toàn khi áp dụng tưới nhỏ giọt. Ngoài ra cũng dễ dàng nhận thấy tưới phun sương tiêu tốn lượng nước nhiều hơn tưới nhỏ giọt để duy trì độ ẩm trong đất.

Kết luận

Tưới nhỏ giọt cho nấm làm tăng hiệu quả rõ ràng ở các đợt thu hoạch hai và ba khiến các chỉ tiêu như kích cỡ mũ và trọng lượng sản phẩm cải thiện rõ rệt. So sánh với hệ thống phun sương, hệ thống tưới nhỏ giọt cho nấm đã trở nên ưu việt hơn:

• Tiết kiệm nguyên liệu trồng, đất trồng & nước tưới
• Tiết kiệm chi phí năng lượng nhờ cắt giảm tần suất sử dụng hệ thống sấy phòng
• Tăng trọng lượng và kích thước nấm trong các đợt thu hoạch
• Phòng tránh được một số bệnh do thiếu hoặc thừa nước

Giải thích cho hiên tượng này các chuyên gia cho rằng nguyên nhân chính là do hệ thống tưới phun sương bắt buộc phải giảm tần xuất tưới để chất lượng của đợt thu hoạch đầu tiên được bảo đảm. Thế nhưng lại khiến nấm non (không thu hoạch được ở đợt 1), không nhận đủ nước ở các đợt thu hoạch 2 và 3. Kết quả là chất lượng và năng suất tại đợt thu hoạch này kém hơn rất nhiều so với đợt 1.